Psychische klachten komen in allerlei vormen voor: van depressie tot angststoornissen, en van psychose tot trauma’s. Als je op zoek bent naar professionele hulp, kom je vaak twee termen tegen: psychiater en psycholoog. Maar wat is nu eigenlijk het verschil tussen een psychiater en een psycholoog? Wat doet een psychiater en wat doet een psycholoog? En wanneer ga je naar wie?
In dit artikel leggen we het duidelijk en begrijpelijk uit, zodat jij weet bij welke hulpverlener je het beste terecht kunt.
Wat is het verschil tussen een psychiater en een psycholoog in opleiding en achtergrond
Het belangrijkste verschil tussen een psycholoog en een psychiater zit in de opleiding:
Een psycholoog heeft een universitaire studie psychologie afgerond (meestal met een specialisatie zoals klinische psychologie). Deze opleiding richt zich op gedrag, emoties en cognitieve processen.
Een psychiater is een arts die geneeskunde heeft gestudeerd en zich daarna heeft gespecialiseerd in psychiatrie. Dat betekent dat psychiaters medische kennis combineren met psychische zorg.
Oftewel: een psychiater is een medisch specialist net als een chirurg of een cardioloog, een psycholoog is gedragswetenschapper.
Medicatie vs. gesprekstherapie
Een ander belangrijk verschil is dat alleen psychiaters medicijnen mogen voorschrijven. Denk aan antidepressiva, antipsychotica of kalmeringsmiddelen. Psychologen doen dit niet – zij behandelen vooral via gesprekstherapie, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), EMDR of ACT.
In de praktijk werken psychologen en psychiaters vaak samen. De psychiater stelt bijvoorbeeld de diagnose en schrijft medicatie voor, terwijl de psycholoog langdurige therapie biedt.
Wat is het verschil tussen een psychiater en een psycholoog ten aanzien van welke klachten ze behandelen?
Beide hulpverleners behandelen psychische klachten, maar er zijn verschillen in zwaarte en aanpak.
Psycholoog:
Een psycholoog behandelt klachten die over het algemeen voortkomen vanuit gebeurtenissen die iemand meemaakt of vroeger heeft meegemaakt. Een aantal voorbeelden daarvan zijn:
Angstklachten
Burn-out
Rouwverwerking
Trauma
Relatieproblemen
Mildere depressieve klachten
Psychiater:
Een psychiater behandelt klachten die over het algemeen voortkomen vanuit een hersenziekte, vaak doordat bepaalde stoffen in de hersenen niet goed werken of doordat er een tekort of overschot aan sommige stofjes is. Voorbeelden daarvan zijn:
Ernstige depressies
Bipolaire stoornis
Schizofrenie
ADHD/ADD
Psychoses
Vaak wordt bij complexe of medicatiegevoelige problematiek gekozen voor een psychiater, soms in combinatie met psychotherapie via een psycholoog.
Het verschil in werkomgeving tussen een psychiater en psycholoog
Psychologen werken vaak in een eigen praktijk, een GGZ-instelling, school, bedrijfsleven of een revalidatiecentrum.
Psychiaters werken vooral in ziekenhuizen, GGZ-instellingen en bij crisisteams.
Een verwijzing via de huisarts is in beide gevallen meestal vereist, zeker als het gaat om verzekerde zorg.
Kosten en vergoeding
Basis GGZ: Vaak toegankelijk via de huisarts en dit wordt vergoed door de zorgverzekering, met een eigen risico.
Gespecialiseerde GGZ: Voor complexere problematiek. Hierin zijn psychiaters en klinisch psychologen actief.
Niet-verzekerde zorg: Sommige psychologen werken buiten het verzekeringsstelsel (bijvoorbeeld voor coaching of werk gerelateerde problemen). Let wel op, niet iedere coach is een psycholoog.
Psycholoog of psychiater: wie heb je nodig?
Een handig ezelsbruggetje:
Denk je aan praten over je gevoelens of gedrag? → Ga naar een psycholoog.
Zijn er mogelijk medische oorzaken of is er sprake van ernstige psychische aandoeningen? → Dan is een psychiater de juiste keuze.
Twijfel je? Begin dan altijd bij de huisarts. Die kan je doorverwijzen naar de juiste specialist.
Samenvatting van het verschil tussen een psychiater en een psycholoog:
| Kenmerk | Psycholoog | Psychiater |
|---|---|---|
| Opleiding | Psychologie (universitair) | Geneeskunde + specialisatie |
| Medicatie voorschrijven | Nee | Ja |
| Focus | Gedrag & emoties | Medisch & psychisch |
| Klachten | Lichte tot matige klachten | Ernstige psychische stoornissen |
| Therapie | Gesprekstherapie | Medicatie en diagnose |
